सिंहगड

प्रकार : गिरिदुर्ग

उंची : 1310 मी / 4400 फूट

जिल्हा : पुणे

तालूका : हवेली

उपनाम : कोंढाणा

श्रेणी : सोपी

पुण्याच्या नैत्रत्येला अंदाजे 30 कि. मी अंतरावर असलेला, सह्याद्रीच्या पूर्व शाखेवर पसरलेल्या भुलेश्वराच्या पर्वत रांगांमध्ये सिंडगड उभा आहे. दूरदर्शनच्या दोन उंच मनोर्‍यांमुळे सिंहगड कोठूनही पटकन ओळखता येतो. हा किल्ला पुण्यापासून जवळ असल्यामुळे व गडाच्या वरपर्यंत गाडी जात असल्यामुळे किल्यावर 12 महिने गर्दी असते.

इतिहास

हा किल्ला पूर्वी आदिलशाहीत होता. त्यावेळी दादोजी कोंडदेव हे या किल्ल्याचे सुभेदार होते. त्यांच्या निधनानंतर म्हणजे इ. स. 1647 मध्ये शिवरायांनी हा किल्ला हस्तगत केला. मात्र पुरंदरच्या तहात महाराजांना हा किल्ला परत मोगलांना द्यावा लागला. मोगलांनी या किल्लावर उदयभान हा रचपूत किल्लेदार नेमला. कोढाणा आपल्या हातून गेल्याची सल शिवरायांना लागून होती. ती त्यांनी तानाजी मालूसरेला बोलवून दाखवली तेव्हा त्याने आपल्या मुलाचे लग्न बाजूला ठेऊन या किल्ल्यावर भगवा फडकवायचे वचन दिले. माघ वद्य नवमीच्या रात्री म्हणजेच दि. 04 फेब्रुवारी 1672 मध्ये या किल्लावर मोगलांचे व मावळ्यांचे घनघोर युध्द झाले. त्यात मावळ्यांचा विजय झाला. माझ तानाजीला आपले प्राण गमवावे लागले. ही बातमी जेव्हा शिवाजी राज्यांना कळाली तेव्हा ते म्हणाले की ‘गड आला पण सिंह गेला’ त्या दिवसापासून या किल्ल्याला सिंहगड हे नाव पडले.

दि. 03 मार्च 1700 रोजी सिंहगडावर छत्रपती राजाराम महाराजांचे निधन झाले. त्यांच्या निधनानंतर 14 एप्रिल 1703 मध्ये मोगलांनी हा किल्ला जिंकला. तेव्हा औरंगजेब स्वता: हा किल्ला पहायला आला होता. पुढे 1818 मध्ये हा किल्ला इंग्रजांच्या ताब्यात गेला.

इ. स. 1890 च्या काळात असंतोषाचे जनक लोकमान्य टिळक यांनी येथे बंगला बांधला ते येथे हवापालट करण्यासाठी येत. 1915 साली टिळक व महात्मा गांधीजींची भेट याच बंगल्यावर झाली.

सिंहगडावर गेल्यावर पीठल भाकर गरमागरम भजी मडक्यातील दही जर खाल्ले नाही तर ते आपले सर्वात मोठे दुर्दव समजावे. हे खाण्यासाठी अनेकजण सिंहगडावर जात असतात.

पाहण्यासारखी ठिकाणे :

दारूचे कोठार, देवटाके, राजाराम स्मारक, तानाजीचे स्मारक, तानाजी कडा, गणेश मंदिर, श्री अमृतेश्वर भैरव मंदिर कोंडाणेश्वर मंदिर, उदयभानाचे थडगे.

राहण्याची सोय :

नाही

पाण्याची सोय :

12 महिने देवटाकीचे पाणी उपलब्ध

जेवणाची सोय :

येथे हॉटेल्स भरपूर आहेत.

जाण्याच्या वाटा :

सिंहगडाच्या पायथ्यापर्यंत पुणे परिवहन महामंडळाची (पीएमपीएमएल) ची बस जाते. तेथून पायवाटेने गडावर जाता येते त्याला अंदाजे दीड ते दोन तास लागतात. तसेच आपले वाहन असेल तर गडावरही गाडीने जाऊ शकतो. अनेक ट्रेकर्स कात्रज- सिंहगड असा ट्रेक करतात.